Burzliwa historia regionu obfitowała zarówno w wyniszczające zmagania zbrojne, jak i okresy pokoju i dobrobytu. Na terenach Warmii i Mazur przez wieki ścierały się wpływy różnych krajów i narodów, czego pamiątki przetrwały do naszych czasów. Krainę zasiedloną przez Prusów zakon podbił w II połowie III w. Kolejne stulecia zostały naznaczone przez konflikty rycerzy zakonnych z Polską i Litwą, czego kulminacją była Bitwa pod Grunwaldem w 1410 r. Potem swoje piętno na regionie odcisnęły m. in. najazd szwedzki, wojny napoleońskie i obie wojny światowe.
Szkotowo – wieś w Polsce położona w województwie Warmińsko-Mazurskim w powiecie nidzickim w gminie Kozłowo. Do roku 1954 oraz w latach 1973-1977 miejscowość była siedzibą gminy. Wieś leży nad jeziorem Szkotowskim, które połączone jest małym strumieniem z jeziorem Kownatki. Z historią Szkotowa, związany jest ród Kostków. Miejscowość w okresie od XV do XVIII w. m. in. należała do Mikołaja, Jana, Stanisława i Feliksa Kostków.
Prawie całe Szkotowo objęte jest dwoma obszarami ochrony przyrody – obszar Chronionego Krajobrazu dolin rzeki Nidy i Szkotówki oraz obszarem Chronionego Krajobrazu jeziora Mielno. Na obrzeżach wsi znajdują się 3 cmentarze, w tym 2 z grjez-szkotowskie-obecnie-2.jpgobami żołnierzy z okresu I wojny światowej. Według badań historyków w II i w I tysiącleciu n.e. teren ten zasiedlali Wenedowie. Od V w. na terenie południowo-zachodnim Mazur dominowali Galindowie. Natomiast na wyludnionych Mazurach południowych od V w. zaczęli pojawiać się przedstawiciele pruskiego plemienia Sasinów. W źródłach nazwa terytorium występuje od 1257 r. w formach Sasin, Sosin, Sosen. Pochodząca z późniejszego okresu niemiecka nazwa wsi Szkotowo brzmi Skottau. Notowane są także inne jej brzmienia z wpływami języka polskiego i pruskiego jak np. Scottausche, Scottow, Sketów, Scottaw, Scotowicz.
Jezioro Szkotowskie – zajmuje powierzchnię 41,3 ha, maksymalna głębokość to 6,2 m. Brzegi po stronie północnej i wschodniej są wysokie i strome. Po stronie zachodniej niskie i podmokłe. Od strony północnej do jeziora dopływa strumień z jeziora Kownatki, z południowej części wypływa rzeka Szkotówka. Jezioro jest wspaniałym miejscem dla wędkarzy i przyciąga rzesze turystów.
Parafia pw. Św. Józefa Robotnika w Szkotowie – Kościół parafialny powstał w latach 1874-1877 jako świątynia ewangelicka. Pierwszym opiekunem wiernych w Szkotowie był ks. Stanisław Janusz z Łyny. 5 kwietnia 1962 r. kanonicznie erygowano parafię. Dokonał tego biskup warmiński Tomasz Wilczyński. Do parafii należały miejscowości: Szkotowo, Dziurdziewo, Januszkowo, Kamionki, Kownatki, Lipowo, Michałki, Rączki, Rogóż, Rudowo, Siemianowo, Wierzbowo. Kościół wpisany jest do rejestru zabytków.
Dwór Szkotowo – na koniec XIX i na początku XX w. majątek należał do Von Livoniusa, który posiadał także duży majątek ziemski w Rychnowie. Majątek w Szkotowie obejmował ponad 1000 ha ziemi i młyn. W latach 20 XX obszar własności ziemskiej zmniejszył się do 361 ha. Funkcjonowała wtedy gorzelnia, właścicielem majątku był Von Schacki – posiadacz dóbr w Osiekowie. Dwór usytuowany na wzniesieniu, w stylu eklektycznym. Swoją formą przypomina miejską willę.
Młyn w Szkotowie – jego świetność przypada na XVIII oraz XIX w. Z tych stuleci pozyskano największą ilość zabytków ceramicznych oraz metalowych przy prowadzeniu prac archeologicznych. W trakcie badań odsłonięto relikty drewnianych konstrukcji budynku młyna o konstrukcji zrębowej, czyli ścian tworzonych z poziomo ułożonych belek łączonych ze sobą w narożach. Pierwsze wzmianki o funkcjonowaniu młyna pochodzą z XV w. Młynarzem na ziemiach polskich był PATORRA. Prawdopodobnie sprowadzono go z Hiszpanii lub Portugali. Jan Kostka, którego wuj Mikołaj był właścicielem Szkotowa, był dyplomatą na dworach w Hiszpanii i Portugali. Młyn został opuszczony i rozebrany pod koniec pierwszej połowy XIX w. Fryderyk IV podpisał decyzję o melioracji rzeki Szkotówki.
Cmentarz wojenny – większy cmentarz leży na zachodnim skraju wsi przy polnej drodze do Siemianowa. Wejście na cmentarz usytuowane jest
w północno-wschodnim narożniku. Na najwyższym poziomie narożnika znajdowała się kaplica wzniesiona z polnych kamieni. Pochowano na nim 28 żołnierzy armii niemieckiej oraz 322 żołnierzy armii rosyjskiej. Cmentarz jest podzielony na kwatery połączone kamiennymi schodami. Jest tam 28 grobów indywidualnych i dwie mogiły zbiorcze. Są tam pochowani żołnierze polegli podczas walk, które toczyły się w rejonie Gardyn 26-28 sierpnia 1914 r. Cmentarz został wpisany do rejestru zabytków w 1993 r.
